Verslagen van activiteiten

29 september 2018
Tocht langs plekken met herinneringen aan de bevrijding na de Tweede Wereldoorlog.

Tekst en foto's Willemien Nijenhuis-Samberg.

Met tweeëntwintig personen in vijf auto’s vertrokken we om half twee 's middags vanaf het kerkplein in Gemonde. Het Verzetsmonument aan de Hooghemertseweg was de eerste stop. Ad Kuppens en Martien Bressers gaven een korte toelichting, die weer herinneringen en aanvullingen opriepen bij enkele oudere deelnemers, die de oorlogsjaren en de heftige weken vóór de bevrijding van Gemonde op 23 oktober 1944 nog hadden meegemaakt. Daarna reden we via een mooie landelijke route naar het centrum van Sint-Oedenrode waar we op de begraafplaats achter de Sint Martinuskerk eerst het graf van Mgr. Bekkers en de kapel van Sint Oda bekeken om via de oorlogsgraven terug te lopen naar de auto’s. De tocht ging verder via de Corridor langs het monument waarmee de veteranen van de 101ste Airborne Divisie in 1994, vijftig jaar na de bevrijding, hun waardering tonen voor de moed, sympathie en vriendschap van de bevolking van de Brabantse Corridor. We steken de A50 over en belanden op de Logtenburg, een mooie goed berijdbare zandweg, waar we ergens halverwege een klein monument aan een boom tegenkomen dat herinnert aan L/Sgt. T.Newman en de Troopers Hollis en Huggins 41/44 Royal Tank Reg., die hier gesneuveld zijn. Het wordt door buurtbewoners onderhouden. Dan rijden we door naar de Koeveringse Molen, waar we het informatiepaneel lezen en ons realiseren hoe hard hier strijd is geleverd. Dit was voorheen de grens tussen Sint-Oedenrode, Schijndel en Veghel. Via de Vlagheide met het “vliegtuig-speeltoestel” dat een B 86 voorstelt en originele platen die op het vliegveld van destijds gelegen hebben, rijden we naar het kapelletje richting Eerde, geschonken ter gelegenheid van een jubilerende NCB, waar op de beide ramen Eerde van vóór en na de oorlog te zien is. Ons einddoel was al in zicht: de Sint Antoniusmolen, eigendom van de Stichting Eerdse Molen. Daar zien we bij het monument dat Eerde ook dit jaar weer de bevrijding vierde. We sloten de middag af op het zonnige buitenterras van de molen met een kop koffie en molenkoek.

15 september 2018
Onthulling van 16e eeuwse grafstenen op Sint Lambertusdag.

Op 15 september 2018 leidde bisschop De Korte ter ere van Sint Lambertus, de patroonheilige van Gemonde, een processie van de kerk naar de begraafplaats op de Hogert. Burgemeester Pommer en de beide Gemondse gilden begeleidden hem. Op de Hogert onthulde de bisschop drie 16e eeuwse grafstenen, die ooit hebben toebehoord aan een belangrijke Gemondenaar en zijn twee echtgenotes. Jan van Leeuwen hield bij deze gelegenheid een toespraak waarin hij inging op de lange geschiedenis van dit gebied en de oorsprong van de grafstenen.

Op initiatief van onze heemkundevereniging zijn de grafstenen bevestigd aan de binnenwand van de kapel op de Hogert. Op een informatiebord staan nadere gegevens. Dit initiatief werd financieel mogelijk gemaakt door een subsidie van de gemeente Sint Michielsgestel. Lees meer in de rubriek Werkgroep Archeologie.

Foto's: Ad Kuppens

30 september 2017
Bezoek aan Heemkundekring Schijndel en Heempark De Blèkert in Schijndel.

Tekst en foto's Willemien Nijenhuis

De weersverwachting was niet heel positief. Maar om 8.00 uur werd de knoop doorgehakt om toch te gaan fietsen. Met zestien personen vertrokken we richting Schijndel. Gelukkig bleef het op de heenweg droog. Om 9.00 uur worden we in de hal van “Het Spectrum” Steeg no. 9 hartelijk ontvangen door de heer Jan Aalders, secretaris van Heemkundekring Schijndel. Hij vertelde het een en ander over het ontstaan en de gebruikers van “Het Spectrum” tijdens een korte rondleiding door het gebouw. We bewonderen de prachtige gebrandschilderde ramen en de mooie “deur”, die herinneren aan Jansen-de Wit. Dat was in de vorige eeuw een belangrijke werkgever in Schijndel.

We lopen langs de vitrines met oudheidkundige vondsten en kijken rond in de ruimte die de Heemkamer aan de heemkundekring biedt en horen over de activiteiten die daar plaats vinden. (We worden een beetje jaloers op hun mogelijkheden). Na een lekkere kop koffie of kop thee bekijken we de recent door Henk Helsdingen gemaakte film: “Stroomopwaarts Meierijstad”. Deze werd gemaakt ter gelegenheid van de samenvoeging van Veghel, Sint-Oedenrode en Schijndel tot de 80.000 inwoners tellende gemeente Meierijstad. Met medewerking van de heemkundekringen uit Veghel, Erp, Sint-Oedenrode en Schijndel en anderen. Financiële ondersteuning kwam van onder andere de gemeente Meierijstad, de Rabobank Hart van de Meierij en Koninklijke Ahrend Sint-Oedenrode. In deze film neemt dominee Stephanus Hanewinckel uit de achttiende eeuw (vertolkt door Ton Lomans) ons aan de hand voor een wandeling door de dorpen van Meierijstad in de huidige tijd. We zagen het mutsenmuseum, het smederijmuseum waar het begin lag van de fabriek Ahrend Oda en de Couveringse Molen in Sint-Oedenrode. Mooie opnames ook met een drone boven de Kienehoef, Henkeshage en de Knoptoren. In Schijndel komen natuurlijk de drie K’s aan bod: Kaarsen, Klompen en Kousen. En niet te vergeten de bierbrouwerijen. In Erp is er aandacht voor de Boterwaag bij het Oude Raadhuis. In Veghel gaat het natuurlijk ook over het Duits Lijntje, de spoorhaven en de DHV en CHV. Het is een prachtig historisch document geworden om trots op te zijn. Met een welgemeend applaus en een attentie voor de heer Aalders nemen we afscheid. Hij geeft nog als tip dat deze film ook op You Tube te vinden is.

Buiten merken we dat het een beetje is gaan miezeren, maar dat mag de pret niet drukken. Na een kleine omweg komen we bij het Heempark “De Blekert” waar de heer Toon Heesakkers, voorzitter van Bijenvereniging Ambrosius Schijndel, al op ons staat te wachten. In de door vrijwilligers gebouwde blokhut vertelt hij enthousiast over het ontstaan van de stichting en de gebruikte materialen en gereedschappen. Dan maken we een rustige wandeling door het heempark, waarbij we veel leren over de noodzaak van biodiversiteit, duurzaamheid, het belang van bijen en andere insecten en de winst die te boeken valt als we nadenken over en gebruik maken van duurzame materialen die we ook dicht bij huis kunnen vinden. We horen mooie verhalen over de geneeskracht van de vlier en andere planten. En zien oude gereedschappen die gebruikt werden bij het blèkken (van de bast ontdoen) en pletten van wilgentenen. Dan op weg naar de vleermuizenkelder die is ingebouwd in de geluidswal. Er is nog maar weinig bewoning volgens onze gids. De betrokkenheid, de grote kennis en het enthousiasme van de verteller maakt dat de tijd vliegt. Het is inmiddels ver na twaalven. Tijd dus om na een “hartelijk bedankt” tevreden (ondanks de regen) terug te fietsen naar Gemonde.

De commissie Jaarprogrammering kan terugkijken op een geslaagde activiteit. Het was een gezellige aftrap van het nieuwe seizoen.

Meiwandeling 7 mei 2017

Tekst Willemien Nijenhuis, foto’s Henk en Willemien Nijenhuis, Ad Kuppens

Traditiegetrouw staan de wandelaars om 06.00 uur op het kerkplein. Ook onze gidsen Ad Kuppens en Martien Bressers hebben er weer veel zin in. Bovendien is het fijn wandelweer. 25 deelnemers zijn klaar om te vertrekken voor een “grensoverschrijdende wandeling “ (geen paspoort nodig!) waar we niet op naaldhakken of met rollend vervoer, maar wel op stevige wandelschoenen uit de voeten kunnen. We carpoolen met zes volle auto’s naar het startpunt: De Morgenstraat in Olland. Een “morgen” is een Oudnederlandse oppervlaktemaat. In verschillende streken heeft de morgen een andere waarde. De Bossche Morgen = 6 loopense = 600 roede = 240.000 vierkante voet = 0,993 ha.

Ad Kuppens vertelt dat we vooral in het gebied zullen wandelen waar ook de Kartuizers vroeger kort hebben gewoond en gewerkt. Hij verwijst deze wandeling een aantal keren naar de naar het boek van Jan Sanders “Kartuizers in het land van de Dommel” en de lezing die deze schrijver onlangs heeft gegeven voor onze vereniging.

Martien Bressers vertelt dat zijn vader nog heeft meegegraven (met de schop) aan de Ollandse Waterloop. Even verderop staan drie reigers, een ooievaar en nijlganzen dicht bij elkaar in een wei.

In de verte zien we de Ollandse Martinuskerk die in 1951 herbouwd is na de verwoesting in 1944. Olland werd in 1865 een zelfstandige parochie net als het nabij gelegen buurtschap Houthem. Voor die tijd viel Olland kerkelijk onder Sint Oedenrode. Er werd een kerk gebouwd die in 1880 gereed kwam. De kapel van Sint-Petrus, die in 1990 werd ingewijd, verwijst wel naar een oudere kerkelijke geschiedenis. In de vijftiende eeuw stond er al een kapel die aan deze heilige was gewijd en in 1466 werd nabij Olland zelfs een Kartuizerklooster gesticht. De monniken zouden in 1466 de mis hebben opgedragen in een van de voorgangers van de huidige St. Petruskapel.

Als we verder lopen komen we bij het “Hoefijzer”, een stille arm van de Dommel waar je goed de meanders kunt herkennen. En daar gaan we dan de grens over. We komen op Liempds grondgebied. Letterlijk Liempd op zijn smalst. We lopen in ganzenpas over dit smalle stukje land tussen de huidige Dommel en de meander. Het zwartbonte vee volgt ons op de voet.

We keren terug en zien hoe een oude wilg door de Dommel is onderuitgehaald. Dan zien we een mooie bank in het buurtschap Houthem Op “Die Berch”. Het hoorde van 1548 - 1552 onder het convent van Binderen. Er zijn bij opgravingen sporen van Romeinse bewoning gevonden. Hier is goed het hoogteverschil tussen het hoge akkerland en het laaggelegen weidegebied grenzend aan de Dommel te zien, de volgens Martien en Ad “in de eeuwen der eeuwen” onstane steilrand.

We zien een prachtige “Brabantse staander”, een Marilandica (Populus/canadensis Marilandica). Deze boom kan wel 100 jaar worden. Hij heeft een zware stam met gegroefde bast die enigszins met de wind meegroeit en grote takken tegen de wind in naar het westen heeft. Rond 1930 bestond 40% van het populierenbestand in Nederland uit deze soort. Vooral in Brabant werd hij aangeplant.

Dankzij het overwegend droge weer van de laatste weken kunnen we onze weg vervolgen door een laaggelegen bosgebiedje waar ook weer prachtige oude bomen staan. Dan komen we terug op een bekend stukje om terug te lopen naar de auto.

Inmiddels is het half negen geworden, onze maag begint te knorren. Maar Ad en Martien willen ons op weg naar het ontbijt toch nog een Kartuizerplekje laten zien. De Kartuizer Poosplaats met bankje en mooie poel en bovendien een gedicht op een grote steen.

En dan volgen we Ad naar de plaats waar Kees van den Bosch en Nol Kastelijn de tafels voor het ontbijt hebben gedekt: Het verenigingsgebouw van de Politiehondenvereniging Steeds Vooruit Gemonde. Ook deze plek is niet toevallig gekozen. Het ligt nl.op de rand van oud Kartuizer eigendom.

Na het beluisteren van het mooie lied Maria Regina en een welgemeend “Eet Smakelijk” laten we ons de broodjes, de koffie en de thee, het eitje en voor wie wil het traditionele brandewijntje goed smaken.

Ad laat ons nog wat dia’s van al heel wat jaren geleden zien van Liempde en Gemonde. Die brengen weer heel wat herinneringen naar boven. Het was weer gezellig!

Tegen tien uur bedankt Henk Nijenhuis tenslotte Martien en Ad voor het verzorgen van deze mooie wandeling en de Politiehondenvereniging Steeds Vooruit Gemonde voor hun gastvrijheid met een kleine attentie.

20 januari 2017: Gemondse dorpsquiz groot succes

De eerste Gemondse dorpsquiz is een overweldigend succes geworden. Het initiatief was van het Sint Joris & Sint Catharina Gilde. Namens onze heemkunde­vereniging heeft Jan Steenbergen er ook een zeer groot aandeel in gehad. Liefst 43 teams waren vrijdagavond 20 januari 2017 in de weer met het vervullen van allerlei opdrachten en beantwoorden van vele vragen. Zaterdagavond 28 januari vond in een tot de nok toe gevulde zaal Kloosterzicht de prijsuitreiking plaats. Beurtelings met gildehoofdman Hans van der Schoot, onderbroken door muzikale pauzes, leidden Hans en Jan het geheel naar de uiteindelijke apotheose. Er viel geen enkele wanklank te bespeuren (die zou trouwens toch niet te horen zijn geweest). Foto: Ad Kuppens.

1 oktober 2016: Fascinerend bezoek aan het Freeland Museum in Gemonde

Op 1 oktober openden we het nieuwe activiteitenseizoen met een bezoek aan het Freelandmuseum in Gemonde. Ruim veertig leden kwamen naar de Lariestraat. De meesten wisten wel van het bestaan van deze bijzondere verzameling Amerikaanse legervoertuigen. “Den Hogert” was er al eens eerder geweest in de tijd dat de heer C. ten Horn nog de drijvende kracht was. We werden ontvangen met koffie en thee en hartelijk verwelkomd door de beide zonen, Carel en Michael, die het werk van hun vader hebben voortgezet met dezelfde gedrevenheid, enthousiasme en gevoel voor perfectie. Alles in en aan een voertuig moet functioneren voordat je kunt zeggen dat de restauratie voltooid is.

Eerst hoorden we in een korte inleiding over het ontstaan van het museum en waarom de heer C. ten Horn het de naam Freelandmuseum gaf. Zijn belangstelling voor alles wat met de 82^ste Luchtlandingsdivisie te maken heeft, stamde uit september 1944. In die tijd, de tijd van Market Garden, zat hij op een dag met zijn familie tijdens gevechten in een schuilkelder in Groesbeek. De eerste Amerikaanse soldaat die daar binnen kwam, was Fred Freelander van de 82^ste luchtlandingsdivisie. Vandaar de naam van het museum. Daarna volgde er een interessante rondleiding langs de vitrines met allerlei kleinere zaken die met WOII te maken hebben gehad, wapens, de militaire voertuigen van de 82^ste luchtlandingsdivisie die zijn ingezet bij de aanvoerroute van Normandië naar Nijmegen. “Keep them Rolling” was het motto. Elke belemmering werd aan de kant geschoven om de aanvoer van wapens munitie, levensmiddelen en alle andere zaken die een leger op weg naar het front nodig heeft in stand te houden. De details beschrijven van de trucks, jeeps en alle andere voertuigen voert hier te ver. Gewoon zelf een afspraak maken met een groep en zelf gaan kijken. Een echte aanrader.

De Gemondse heemkundeleden hebben met bewondering genoten van de sublieme verzorging van het geheel. Het enthousiasme van beide rondleiders en het werk van hun vrijwilligers werkt heel aanstekelijk. Na afloop was er opnieuw tijd en ruimte voor een kop koffie of thee. Een welgemeend woord van dank en een vrijwillige bijdrage van onze vereniging in de vorm van een envelop met inhoud was dan ook dik verdiend.

Een uitgebreid artikel over het ontstaan van het Freeland Museum vindt u op de website van Brabants Centrum.

Zie ook de eigen website van het museum.